علت اصلی افزایش سرسام آور قیمت دلار ؛فروپاشی اقتصادی یا شوک درمانی؟

طی روزهای اخیر نرخ برابری دلار آمریکا در برابر ریال به رقم باورنکردنی 19 هزار تومان رسید تا میلیونها نفر از ایرانیان مهاجر در سرتاسر جهان که به نوعی به درآمد از ایران وابسته هستند ، نگران تر از همیشه اخبار مربوط اقتصادی و سیاسی رادنبال کنند.

چندی پیش بدنبال انتشار کلیپی در رسانه های اجتماعی ، تئوری عمدی بودن افزایش نرخ دلار از سوی دولت ایران تحت عنوان پروژه شوک درمانی مطرح شد که طی آن با افزایش هزینه های زندگی و کاهش ارزش ریال ، عملا به فقر دامن زده شده و دولت ضمن کاهش بدهی های خود زمینه را برای استخدام صدها هزار کارگر ارزان قیمت توسط شرکتهای بزرگ  داخلی و خارجی آماده می کند.

اما مدعیان تئوری  مذکور به این نکته توجه ندارند که در شرایط فعلی با در نظر گرفتن همزمانی عوامل متعدد ، عملا کشور به سوی فروپاشی اقتصادی پیش می رود و بحث گسترش فقر و از بین رفتن طبقه متوسط و افزایش تعداد کارگران برای کسب حداقل حقوق ماحصل طبیعی چنین شرایطی است .

از یک سو دولت ایران برای عرضه اسکناس به شدت دچار مشکل شده چرا که تحت تحریم های دولت آمریکا فروش اسکناس به دولت ایران ممنوع شده و راه های ورود ارز بجز بصورت قاچاق از کشورهای همسایه به ویژه افغانستان ، بسته شده است .

ماجرای دور زدن تحریمهای اقتصادی هم با دستگیری رضا ضراب و علی صدر هاشمی نژاد در سالهای اخیر و از میان رفتن شبکه آنها برای پولشویی و انتقال ارز و طلا به ایران تمام شده و البته مشخص نیست در این روند چه میزان از سرمایه های اعلام نشده کشور توسط دولت آمریکا در کشورهای مختلف جهان بلوکه و یا ضبط شد.

به این ترتیب دولت ایران ناچار است ارز را تنها برای خرید کالاهای اساسی و پزشکی در نظر بگیرد و از تزریق آن به بازار برای کاهش نرخ همچون گذشته عاجز خواهد بود.

با گسترش تحریمها در ماه آینده و قطع و یا کاهش شدید خرید نفت از سوی مشتریان همیشگی ایران ( کره جنوبی ، هند ، ژاپن و چین) دولت حتی در اجرای برنامه نفت در برابر غذا برای تامین نیازهای اولیه مردم دچار مشکل خواهد شد و بانکهای چینی هم اعلام کرده اند در مقابل خرید نفت تنها دست به باز کردن اعتبار برای خرید کالاهای چینی خواهند زد.

از سوی دیگر بانکها و موسسات اعتباری فعالانه در بازار به خرید ارز مشغول هستند و این مسئله در مورد موسساتی که دارای بدهی بالایی هستند ،جدی تر دنبال می شود و با افزایش تقاضا از سوی مردم که با وحشت از آینده بدنبال حفظ اندوخته محدودشان هستند ، قیمتها روند صعودی سریعی پیدا کرده است .

در چنین فضایی که همه انتظار ونزوئلایی شدن اقتصاد کشور را دارند ، قطعی شدن رسیدن دلار به 20 هزار تومان و یا 50 هزار تومان در اواخر پاییز اصلا عجیب نیست و با ایجاد جو روانی لازم برای بالا رفتن تقاضا و نبود عرضه ، قیمتها همچنان بالا خواهند رفت.

در این میان دولت نه تنها بازیگردان این نمایش تلخ و ناامید کننده نیست بلکه حتی توانایی اصلاح قیمت دلار در بازار آزاد و از میان بردن بحران را ندارد و تنها اقدام مثبت آن به تعویق انداختن فاجعه فروپاشی اقتصادی است که در صورت اجرای دور دوم تحریمهای آمریکا علیه ایران می تواند خیلی زودتر از پیش بینی های قبلی رخ دهد.

مانی