عادی سازی روابط ایران و کانادا با آزادی خانم هودفر و استرداد خاوری ؟

همانطور که انتظار می رفت ، مذاکرات مستقیم مقامات ارشد ایران وکانادا در حاشیه نشست سالیانه سازمان ملل ثمربخش بود و دولت ایران  هما هودفر استاد بازنشسته دانشگاه کنکوردیا را پس از چندماه حبس آزاد کرد.

به گزارش خبرگزاری دولتی ایران ، بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه ایران از هما هودفر به عنوان «استاد بازنشسته دانشگاه‌های کانادا» یاد کرد و خبر داد که او عصر روز دوشنبه آزاد شده و از طریق عمان به کانادا بازگشته است.

او بدون اشاره به جزئیات بیشتر گفت که خانم هودفر به دلیل «برخی اتهامات» در ایران بازداشت بود و «به دلایل انسان‌دوستانه از جمله بیماری» آزاد شده است.این در حالی است که قبلا هودفر متهم به ارتکاب جرائم امنیتی شده بود و اوایل جولای خبر صدور کیفرخواست او منتشر شده بود.

هودفر از نوعی بیماری عصبی جدی رنج می برد و درخواست خانواده او برای ملاقات دکتر در زمان حبس او در ایران رد شده بود.

جاستین ترودو، نخست وزیر کانادا در بیانیه‌ای با تایید خبر آزادی هما هودفر گفت: “دولت از همان ابتدا به صورت فعال و سازنده در بالاترین سطوح در پرونده دکتر هودفر دخیل بوده و برای آزادی او و بازگشتش به کشور تلاش کرده است.”

نادر هاشمی استاد دانشگاه مطالعات خاورمیانه در دانشگاه دنور ، زمان آزادی هودفر را کاملا حساب شده می داند و می گوید :«به نظرم شرایط عادی سازی روابط ایران و کانادا به مراتب بهتر از گذشته است و دولت لیبرال پیش شرطی برای ایرانیان قرارداده بود که آنها موافقت کردند و آن را بجا آوردند. »

کریستین راسیکات سخنگوی وزارت امورخارجه کانادا  هم در اظهاراتی مشابه ضمن تایید ضمنی اقدام ایران گفت :«دولت کانادا در تجدید قدم به قدم روابط با ایران مصمم است . ایجاد روابط راهی دشوار ولی ضروری برای برخورد موثرتر با مسائل امنیتی در خاورمیانه و تاکید بر ایران برای رعایت مسائل حقوق بشر است . »

کالین رابرتسن دیپلمات سابق کانادایی هم تاکید کرد برای دیپلماتهای کانادایی بهتر است که در ایران حضور داشته باشند :«ما کانادایی های زیادی داریم که دوملیتی محسوب می شوند و اگر آنجا حضور نداشته باشیم ، نمی توانیم از منافع آنها محافظت کنیم.البته نباید فراموش کرد قبل از اینکه گامی به جلو برداریم ، باید شاهد بهبود رفتار ایرانیان باشیم. »

دراین میان آلیسون اذر مادر چهارفرزند که همراه با پدرشان به ایران برده شده اند از آزادی هودفر ابراز رضایت کرد و گفت :«این نشان می دهد دیپلماسی در بالاترین سطح کشورمی تواند موفق باشد. این خبر خوش بینی محتاطانه ای برای پیوستن فرزندانم به من ایجاد کرده است . »

اما باید دید کانادا چه زمان درخواست ایران برای استرداد خاوری را اجابت خواهد کرد و رییس سابق بانک ملی ایران را برای باز کردن گره اختلاس های چند هزار میلیارد دلاری راهی تهران خواهد کرد. این اقدام به احتمال فراوان ضمن ابراز حسن نیت کانادا ( از نگاه دولت ایران) ، می تواند یکی از موانع اصلی برای عادی سازی روابط را از بین ببرد.

hoo1

hoo2

hoo3

تردیدهای جدی در از سرگیری روابط دیپلماتیک ایران و کانادا

dion

درحالیکه امید می رفت پس از روی کار آمدن دولت لیبرال در اتاوا و ابراز امیدواری دولت ایران به تغییر سیاستهای دولت جدید ، روابط دیپلماتیک دو کشور ایران وکانادا خیلی زود دستخوش تحولات مثبت شود، روند وقایع چند روز اخیر تردیدهای جدی را در این زمینه ایجاد کرده است .

با پیروزی لیبرال ها و چند ماه پس از آن نهایی شدن توافق هسته ای ایران و دولتهای غربی ، موانع ظاهری تجدید روابط ازمیان رفته بود و حتی برخی مقامات ایران ابراز امیدواری کرده بودند سفارت کانادا در تهران بزودی بازگشایی خواهد شد.

با این حال عدم استرداد محمودرضا خاوری مدیرعامل سابق بانک ملی ایران و متهم اصلی پرونده فساد مالی سه هزار میلیارد تومانی که گفته می شود در انتاریو ساکن است ، اعتراض ایران را به دنبال داشت و مقامات ایران به شکل تلویحی این مسئله را آزمونی برای نمایش حسن نیت دولت کانادا معرفی کردند.

خبر آغاز مذاکرات دو کشور در نیویورک در حاشیه سفر مقامات ایران به آمریکا با تایید مسئولان ایرانی همراه شد و در پی آن بخشی از تحریمهای اقتصادی علیه ایران که به شرکتهای کانادایی اجازه فعالیت اقتصادی محدود در ایران و داد و ستد با شرکتهای دولتی ایران می داد ، لغو شده و به نظر رسید گام هایی برای حضور اقتصادی شرکتهای کانادایی در ایران برداشته شده است  و بسیاری را امیدوار به عادی سازی روابط کرد.

اما روند اتفاقات منفی چند روز اخیر بیش از هرچیز حاکی از عدم توافق پشت پرده دو دولت در مذاکرات جاری و احتمال تعویق جدی عادی سازی روابط داشته باشد.

ابتدا خبردستگیری هما هودفر استاد دانشگاه کنکوردیا استان کبک که طی ماه های گذشته بارها احضار و بازجویی شده بود ، به نوعی اشاره به تکرار راهکار گروکشی سیاسی داشت و در پی آن روزنامه های کانادایی خبر از رای دادگاهی در تورنتو به پرداخت 13 میلیون دلار به قربانیان آمریکایی عملیات تروریستی حزب الله لبنان  در دهه 1980  و تایید حمایت ایران از این عملیات دادند.

دولت کانادا سال 2012 همزمان با قطع رابطه با ایران ، قانونی تحت عنوان عدالت برای قربانیان تروریسم را به تصویب رساند که به دادگاه های این کشور اجازه می دهد از محل پول و املاک مصادره شده ایران در کانادا به قربانیان غیرکانادایی حوادث تروریستی غرامت بپردازد.

(فهرست دارایی های مصادره شده دیپلماتیک و غیردیپلماتیک ایران در کانادا )

assest

واگذاری مبلغ حاصله از فروش دو ساختمان متعلق به دولت ایران در انتاریو و  2.6 میلیون دلار پول نقد به شاکیان ، نخستین آزمون عملی اجرای این قانون بخاطر اتهام حمایت ایران از اقدامات تروریستی بود و تلاشهای وکلای استخدام شده از سوی دولت ایران برای تغییر رای دادگاه بی نتیجه بود.

عدم اجرای این قانون می توانست جدی ترین حرکت دولت ترودو برای رفع مانع قانونی عادی سازی روابط با ایران و بازگشایی سفارتخانه ها و ایجاد  روابط گسترده تجاری باشد.

ولی با محکوم شدن دولت ایران نه تنها گشایشی در روابط حاصل نشد بلکه با اجرایی شدن قانون “عدالت برای قربانیان تروریسم” ،  دادگاه ها در کانادا این اجازه را دارند تا در صورت دریافت شکایتهای مشابه قربانیان عملیاتهای تروریستی در لبنان و اسراییل( که تعداد آنها کم هم نیست ) ،هر گونه حساب بانکی و دارایی  غیردیپلماتیک  جدید مرتبط با دولت ایران را مسدود کرده و نسبت به پرداخت از محل آنها به این قربانیان اقدام کنند.

حال دولت کانادا کار بسیار دشواری را در لغو این قانون خواهد داشت و از سوی دیگر باید سخت تلاش کند تا هما هودفر به سرنوشت زهرا کاظمی عکاس ایرانی-کانادایی که سال 2003 در ایران کشته شد ، دچار نشود.

با این مقدمه شاید بتوان بهتر درک کرد چرا استفان دیون وزیر امور خارجه کانادا سعی کرده در گفتگو با سی بی سی تماس های اولیه با ایران را تایید کند ولی درعین حال تاکید کند برای بازگشایی سفارتخانه ها زود است .

استفان دیون، وزیر خارجه کانادا، می‌گوید همچنان مسائلی مانند “حمایت ایران از تروریسم، نقض حقوق بشر و حمایتش از حکومت بشار اسد” مایه نگرانی دولت کاناداست و ارتباط با تهران به معنی تایید این سیاست‌ها نیست.

وی اشاره کرد اگر کانادا می‌خواهد در منطقه خاورمیانه حضور داشته باشد، باید در ایران هم “حضور داشته باشد و با ایرانی‌ها با حسن نیت همکاری کند و دولت ایران را به سمت رفتاری قابل‌قبول‌تر سوق بدهد.”

وزیر خارجه کانادا در عین حال گفته است که بازگشایی سفارت دو کشور در آینده نزدیک بعید است: “این باید گام به گام باشد؛ و [بازگشایی] سفارت، نمی‌تواند گام نخست باشد.”

گرچه وی از حضور ایتالیایی ها به عنوان حافظ منافع کانادا در ایران به نیکی یاد کرده ولی از عدم وجود سفارتخانه در تهران و نبود امکان همکاری با افرادی که حسن نیت دارند و می توانند دولت ایران را به سمت[اقداماتی] قابل قبول تر سوق دهند، ابراز عدم رضایت کرده است .

دیون البته تاکید کرده که او و نخست وزیر ترودومی خواهند تا هودفر هر چه سریع تر آزاد شود و دولت تمامی اقدامات را برای حفاظت از او انجام خواهد داد ، ولی باید دید دولت کانادا پس از دست رفتن املاک و دارایی های نقد غیردیپلماتیک ایران در کانادا ، چه اقدام عملی  را برای پیشبرد” مذاکرات جاری” انجام خواهد داد.

آیا بازگشایی سفارت کانادا در تهران تحت تاثیر بازداشت خانم هودفر قرار می گیرد؟

homa_hoodfar

به گفته خانواده هما هودفر استاد بازنشسته دانشکده مردم شناسی دانشگاه کنکوردیا مونتریال، او روز 17 خرداد درتهران بازداشت شده است .

بازداشت  خانم هودفر65 ساله در پی بازجویی های مکرر و یک بار احضار از روز 19 اسفند تا 17 خرداد صورت گرفت . او با قید وثیقه 100 میلیون تومانی در این فاصله آزاد بود.

خانواده خانم هودفر در بیانیه ای اعلام کرداو از اوایل اسفند ماه برای دیدار خانواده و پژوهش درباره حضور زنان در انتخابات مجلس ایران به این کشور سفر کرده بود.

براساس این بیانیه ماموران حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران روز ۱۹ اسفند، دو روز قبل از تاریخ بازگشت از ایران، به خانه او یورش بردند و وسایل شخصی از جمله لپ‌تاپ، گذرنامه، مدارک شناسایی، کتاب ها، جزوه‌های پژوهشی و تلفن او را توقیف کردند.

همان ماموران به او گفتند که ممنوع الخروج شده است.

هما هودفر که کارشناس امور جنسیت در اسلام است و کتاب ها و مقالاتی در این باره چاپ کرده همچنین تابعیت ایرلند را دارد و قبلا بارها به ایران سفر کرده بود.

به گزارش سی‌بی‌سی استفان دیون وزیر امور خارجه کانادا گفت دولت رسیدگی به وضعیت خانم هودفر را “یک اولویت” می داند.

او که به اتفاق معاون پارلمانی در امور کنسولی وزارت خانه با یکی از اعضای خانواده هودفر دیدار کرده درادامه گفت :‌ «اگر در ایران سفارتخانه داشتیم کار به مراتب ساده تر بود. ولی حالا که این طور نیست هر کاری که بتوانیم انجام خواهیم داد و با کشورهای متحد که در ایران حضور دارند همکاری خواهیم کرد. »

اما یکی از مقامات ارشد دولت کانادا که نمی خواست نامش فاش شود به مجله مک لینز گفت بازگشایی سفارت بزودی اتفاق نخواهد افتاد و برای تجدید روابط با ایران اقدامات بیشتری باید صورت بگیرد.

ماجرای خانم هودفر یادآور پرونده تلخ زهرا کاظمی عکاس ایرانی – کانادایی است که در سال 2003 در زندان اوین کشته شد.

آماندا قهرمانی از بستگان خانم هودفر در مورد رسانه ای شدن ماجرای دستگیری گفت :«زمانی که او در ماه مارس دستگیر شد ، ما خواستیم به سیستم قضایی ایران احترام کامل بگذاریم و از انتشار خبر مربوط به این بازجویی ها و احضار جلوگیری کردیم ولی در این مرحله که او دستگیرو زندانی شده ، چاره دیگری بجز رسانه ای شدن ماجرا و افشای حقیقت کار او باقی نمی ماند. »

به این ترتیب دولت لیبرال کانادا که به نظر می رسید آمادگی کامل برای بازگشایی سفارت در تهران و از سرگیری روابط دیپلماتیک با ایران را دارد ، در شرایط سختی قرار گرفته و با توجه به تمرکز رسانه های جهانی بر سرنوشت خانم هودفر در زندان اوین ، آزمون دشواری را نه برای تجدید روابط بلکه برای حفظ جان یکی از اتباع دانشگاهی و شناخته شده اش در ایران پیش رو خواهد داشت .

البته موضع مخالفان محافظه کار از سرگیری روابط با ایران با این اتفاق به مراتب قوی تر خواهد بود و آنها دست بالا را در جلسات پارلمان و رسانه ها خواهند داشت.

مجله الکترونیکی

اقتصادی

مهاجرت

جامعه

پزشکی

مسکن

دسته‌ها